Hoe herken je een burn-out?
Voel jij je vaak gestresst en vermoeid? Heb je bovendien een heel scala aan lichamelijke en mentale klachten? Dan vraag je je waarschijnlijk af of je een burn-out hebt dan wel daar op afstevent.
Je wilt natuurlijk weten wat er met je aan de hand is. Waarschijnlijk heb je gegoogled op de termen stress en/of burn-out. Vermoedelijk ben je daarbij op nogal wat verschillende definities van burn-out gestuit en op een waslijst aan symptomen.
Grote kans ook dat je het begrip burn-out klachten bent tegengekomen. Dit begrip werd voor het eerst gebruikt in resultaten van onderzoek naar welbevinden van werknemers en vindt steeds meer opgang. Helaas is het een nogal vaag begrip en wordt het niet duidelijk onderscheiden van burn-out. Als je klachten hebt die samen kunnen hangen met een burn-out wil dat nog niet per sé zeggen dat je een burn-out hebt.
Het gaat om een breed klachtenpalet én om een specifieke aanloop
Bij het herkennen van burn-out spelen twee criteria een rol. Het gaat om een breed klachtenpalet en om een specifieke aanloop naar die klachten.
Lichamelijk en mentale klachten
Er is sprake van zowel lichamelijke als mentale klachten waarbij vermoeidheid de belangrijkste klacht is. Het gaat om vermoeidheid die snel optreedt ook als je je maar een klein beetje inspant en die niet, of in ieder geval niet helemaal, verdwenen is na slaap.
Daarnaast zijn er klachten uit (alle of vrijwel alle) hierna volgende categorieën:
- stress, bijv. een kort lontje, niet kunnen ontspannen, piekeren
- cognitieve problemen, bijv. problemen met aandacht, concentratie en geheugen
- verstoorde slaap: te weinig of juist te veel
- psychische klachten: gevoelens van depressiviteit en angst, emotionaliteit e.d.
- lichamelijke klachten, bijv. hoofdpijn, verhoogde bloeddruk, terugkerende infecties, duizeligheid, maag of darmklachten, hartritmestoornissen, oorsuizen
Aanloop
De klachten zijn ontstaan na een langdurige periode van overbelasting (mentaal en/of fysiek) en te weinig herstel. Je hebt dus gedurende lange tijd te veel hooi op je vork genomen of ongevraagd gekregen en hebt dat onvoldoende gecompenseerd met rust en ontspanning. Terwijl het eigenlijk niet meer ging, ben je toch nog steeds doorgegaan.
Het is dus niet zo dat je van het ene op het andere moment burn-out raakt. Burn-out kent een lange aanlooptijd. Wel kan het zo zijn dat je het op het ene moment nog nét kon volhouden (achteraf zul je dan vaststellen dat je al heel lang op je tandvlees liep) en het volgende moment niet meer. Je emmer was al heel lang vol, voller, volst en op een gegeven moment loopt hij over.
Moet het met werk te maken hebben?
Voorheen was het zo dat alleen over een burn-out werd gesproken als sprake was van langdurige overbelasting in het werk. Dit criterium is inmiddels verlaten. Je kunt ook burn-out raken door overbelasting privé, bijvoorbeeld als gevolg van mantelzorg.
Disbalans inspanning/herstel
Burn-out is dus het gevolg van een disbalans tussen inspanning enerzijds en herstel (rust en ontspanning) anderzijds. Die disbalans kun je zien als een continuum dat loopt van vermoeid, naar stressklachten naar overspannen naar uiteindelijk burn-out.
Vermoed je dat je een burn-out hebt of die kant opgaat? Zoek dan begeleiding. Hoe eerder je stress en burn-out aanpakt, hoe eerder je er ook weer van hersteld bent.